[index]
maya
kítchè
Li xjultikankil xwankilal xloqʹal li poyanam saʹ ruchichʹochʹ
Xchʹolobʹankil naq li waank saʹ xyaalal, li waank saʹ usilal ut li tuqtuukilal
saʹli ruchichʹochʹ toj naraj naq xkʹebʹal xloqʹal ut juntaqʹeetaq xwankil chijunil
li poyanam;
Xchʹolobʹankil naq makachʹin li raylal nakʹulman saʹ ruchichʹochʹ xbʹaan naq
maakʹaʹ nakeʹraj re ut xikʹ nakeʹril li xwankilal li xloqʹal li poyanam, ut
joʹkan naq xxaqabʹaman kamaʹ li jual aajel ru chiru li poyaman li xxʹubʹankil
ru li ruchichʹochʹ bʹar wiʹ li poyanam inkʹaʹ teʹxuwa ribʹ ut inkʹaʹ subʹsuqebʹ
saʹ nebʹaʹil, re naq chi joʹkan sa naq teʹaatinaq ut sa naq teʹxpaabʹ li kʹaʹru
teʹraj;
Xchʹolobʹankil naq tento kolbʹilaq saʹ li chaqʹrabʹ li xwankilal ut li xloqʹal
li poyanam, re naq inkʹaʹ taawakliiq chi xkolbʹal rix saʹ josqʹil;
Xchʹolobʹankil naq tento ajwiʹ xwaklesinkil li kʹamok ibʹ saʹ usilal saʹ xyaanqebʹ
li kʹila tenamit saʹ ruchichʹochʹ;
Xchʹolobʹankil naq li Xchʹuutamil li Kʹila Tenamit saʹ Ruchichʹochʹ (Naciones
Unidas) ak xeʹxaqabʹ chi us saʹ li xhuhebʹ li xwankilal ut li xloqʹal li poyanam,
li xjuntaqʹeetil li wiinq rochbʹen li ixq, ut xeʹxkeʹ xchʹool chi junajwa xwaklesinkil
li tenamit re naq waanq xsahilal xyuʹam ut twaanq saʹ xyaalal;
Xchʹolobʹankil naq li kʹila tenamit chʹutchʹuukebʹ saʹ ruchichʹoch xeʹxye naq
teʹxkol rix li xwankil ut li xloqʹal li poyanam saʹ chijunil li ruchichʹochʹ,
ut
Xchʹolobʹankil naq aajel ru naq juntaqʹeet chi tawmaanq ru li naʹlebʹ xyeeman
arin, re naq chi tzʹaqatzʹaqal tauxmaanq;
Li Xnimla Chʹutam li Kʹila Tenamit saʹ Ruchichʹochʹ naxxaqabʹ li xjultikankil
li xwankilal xloqʹal li poyanam saʹ ruchichʹochʹ re naq aʹan wanq saʹ xchʹoolebʹ
chijunil li tenamit, aʹan li teʹxsikʹ chi junelik saʹ junesal joʹ saʹ komonil,
re naq teʹxwaklesi rikʹin li tzolom li roxloqʹinkil li usilal ut li sahilal
aʹin ut teʹxkʹe xchʹool chi xbʹaanunkil saʹ xbʹeen chijunil li ruchichʹochʹ.
Xbʹeen raqal (1)
Chijunil li poyanam juntaqʹeet wankil xloqʹal naq nakeʹyoʹla,
ut kamaʹ ak rehebʹ naq wan xnaʹlebʹeb ut nakeʹreekʹa ribʹ, tento naq teʹxkʹam
ribʹ saʹ usilal chiribʹilribʹebʹ.
Xkabʹ raqal (2)
Chijunil li usilal chaabʹilal wan saʹ li Jultikahom aʹin aʹan re chijunil li
poyanam, maakʹaʹ naxye bʹar elajenaq, bʹar yoʹlajenaqʹ, chanru nailok, ma ixq
ma wiinq, kʹaʹru li raatinobʹaal, li xpaabʹaal, kʹaʹru naxkʹaʹuxla chirix li
awabʹejiink malaq kʹaʹru chik chi naʹlebʹil, us ta bʹihom us ta nebʹaʹ, ut kʹaʹaq
re ru chik.
Joʹkan ajwiʹ maakʹaʹ naxye chanru wan li tenamit bʹar wiʹ chaljenaq wiʹ.
Rox raqal (3)
Chijunil li poyanam kolbʹilaq rix, joʹ li xyuʹam joʹ li xwanjinik saʹ xyaalal.
Xkaa raqal (4)
Maajun li poyanam tireechani ta junaq chik li poyanam malaq tixtawasi ta rikʹin
kawil kʹanjel. Aʹin rambʹil tzʹaqal chiru li chaqʹrabʹ.
Roʹ raqal (5)
Maani taaruuq tatawasiiq, takʹeheq chi tojeʹk xmaak malaq tasakʹeʹq chi yoʹon
malaq takubʹsiiq xwankil xpoyanamil.
Xwaq raqal (6)
Chijunil li poyanam yalaq bʹar naru xaqabʹanb9ilaq xwankil chiru li chaqʹrabʹ.
Xwuq raqak (7)
Juntaqʹeetebʹ chijunil li poyanam chiru li chaqʹrabʹ ut juntaqʹeet ajwiʹ naq
kolbʹilaqebʹ chiru. Juntaʹeet naq kolbʹilaqebʹ wi teʹraj chʹeʹeʹk chiru li usilal
chaabʹilal wan chisaʹ li Jultikahom aʹin.
Xwaqxaq raqal (8)
Chijunil li poyanam naru tajitoq chiru li chaqʹrabʹ re naq takoleʹq xwankilal
xloqʹal wan saʹ li Xnimal Ruhil Chaqʹrabʹ joʹ ajwiʹ saʹ li kʹila chaqʹrabʹ.
Xbʹelee raqal (9)
Maani naru tachapeʹq, takʹeheqʹ saʹ tzʹalam malaq taisiiq saʹ xtenamit wi maakʹaʹ
xmaak.
Xlajee raqal (10)
Chijunil li poyanam naru taaʹabʹiiq saʹ juntaqʹeetil ut chiru tenamit, xbʹaan
junaq li raqobʹaal aatin ak aʹan xkʹanjel xaqxooq wiʹ, re naq tasikʹeʹq chanru
wan chiru li chaqʹrabʹ malaq kʹaʹut naq yo chi qʹabʹaak.
Xjunlajuhil raqal (11)
1. Chijunil li poyanam qʹabʹanbʹil, naru xyebʹal naq maakʹaʹ xmaak wi majiʹ
natawman xmaak, chiru li chaqʹrabʹ ut chiru li tenamit, ut bʹar wiʹ nakʹutun
naq xteenqʹaak chi us chi xkolbʹal ribʹ.
2. Maani takʹeheq chi tojeʹk xmaak wi li xbʹanuhom malaq inkʹaʹ xbʹanuhom, moko
maak ta chiru li charqʹrabʹ naq xkʹulman. Joʹkan ajwiʹ inkʹaʹ naru xkʹebʹal
xtzʹaqobʹ xtojbʹal xmaak wiʹ maawaʹ aʹan wan saʹ li chaqʹrabʹ naq xmaakoʹ.
Xkabʹlajuhil raqal (12)
Maani tachʹiʹchʹiʹiiq chi maakʹaʹ xyaalal, joʹ saʹ xjunkabʹal, saʹ rochoch,
malaq xtanql hu, malaq re xjobʹal. Chijunil li poyanam naru tixkol ribʹ chiru
li chaqʹrabʹ wi yo chi chʹiʹchʹiʹiik chi joʹkan.
Roxlajuhil raqal (13)
1. Chijunil li poyanam yalaq bʹar taaruuq tabʹeeq ut yaal re kʹaʹru tenamitul
takanaaq wiʹ chi waank.
2. Chijunil li tenamit naru tixkanabʹ li poyanam, us ta li re, ut naru tasutqʹiiq
sa xtenamit.
Xkaalajuhil raqal (14)
1. Wi yo chi sikʹeʹk junaq li poyanam naru tixkol ribʹ saʹ junaq chik tenamit.
2. Aʹin inkʹaʹ naru xbʹaanunkil wi tzʹaqal chʹolchʹo saʹ raqobʹaal aatin naq
wan xmaak chiru li chaqʹrabʹ malaq chiru li xyehom xnaʹlebʹil xchʹutaamil li
xkʹila tenamitul li ruchichʹochʹ.
Roʹlajuhil raqal (15)
1. Chijunil li poyanam naru twanq xtenamitul.
2. Maani taruuq taisiiq chiru li xtenamitul, joʹ ajwiʹ li xjalbʹal wi joʹkan
traj.
Xwaqlajuhil raqal (16)
1. Ebʹ li wiinq ut ebʹ li ixq, naq naxraw xqʹehil, naru nakeʹsumla ut teʹwaanq
us ta teʹxkʹuubʹ xjunkabʹal, ut juntaqʹeet xwankilebʹ naq teʹwaanq us ta teʹxjach
ribʹ moqon. Li usilal aʹin aʹan re chijunila li poyanam, maakʹaʹ naxye chanru
nailok, bʹar xtenamitul malaq li xpaabʹaal.
2. Naru li sumlaak wiʹ li poyanam teʹraj sumlaak.
3. Li junkabʹal aʹan tzʹaqal li xaqxo wiʹ junaq li tenamit, joʹkan naq kolbʹilaq
xbʹaan li tenamit joʹ ajwiʹ li xʹawabʹejilal li tenamit.
Xwuqlajuhil raqal (17)
1. Chijunil li poyanam naru twaanq kʹaʹaq ru re, chi xjunesalil ut saʹ komanil.
2. Maani tamaqʹeʹq li kʹaʹaq ru re chiru chi maakʹaʹaq xyaalal.
Xwaqxaqlajuhil raqal (18)
Chijunil li poyanam taruuq tixkʹaʹuxla, tireekʹa ut tixpaabʹ li kʹaʹru traj;
taruuq ajwiʹ tixjal li xpaabʹaal malaq lix kʹaʹuxl, taruuq tixbʹaanu li xpaabʹaal
malaq li xkʹaʹuxl, chi xjunesal ut saʹ komonil, chiru tenamit malaq saʹ muqmu,
chi kʹutbʹil, chi bʹaanunbʹil malaq chi ilbʹil.
Xbʹeleelajuhil raqal (19)
Chijunil li poyanam naru tixye li kʹaʹru nakʹulun saʹ xchʹool; inkʹaʹ naru
tachʹiʹchʹiʹiiq xbʹaan aʹan, taruuq tixsikʹ, tixkʹul li kʹila naʹlebʹ ut tarisi
resil yalaq bʹar.
Xjunmayil raqal (20)
1. Chijunil li poyanam naru tixchʹutubʹ ribʹ ut tixyoobʹ xchʹutam chi tuqtuukilal.
2. Maani tamineʹq chiru waank saʹ junaq chʹutam.
Jun xkaʹkʹaalil raqal (21)
1. Chijunil li poyanam naru naoken saʹ xʹawabʹejilal li xtenamit, aʹanaq ajwiʹ
malaq yal tixsikʹ ruuchil.
2. Chijunil li poyanam naru naok chi kʹanjelak chiru li awabʹejilal saʹ li xtenamit.
3. Li kʹaʹru naraj li tenamit aʹan li nataqlan saʹ xbʹeen li xbʹaanuhom li awabʹejilal;
aran nakʹutun naq nawan li sikʹok u, abʹan tento xbʹaanunkil naq naxtaw xqʹehil,
teʹokeenq chijunil ut saʹ muqmu re naq yaal re li tenamit ani tixxaqabʹ.
Wiibʹ xkaʹkʹaalil raqal (22)
Chijunil li poyanam kolbʹilaq rix ut teenqʹanbʹilaq, li xtenamitul ut li xteenq
li abʹl tenamit tento naq teʹxsikʹ xyaalal xteenqʹankil, kamaʹ naraj xloqʹal
xwankilal re naq sa wanq.
Oxibʹ xkaʹakʹaalil raqal (23)
1. Chijunil li poyanam naru nakʹanjelak, naru tixsikʹ ru xkʹanjel, chaabʹil
kʹanjel ut kolbʹilaq re naq junelik waanq xkʹanjel.
2. Chijunil li poyanam juntaqʹeetaq xtojbʹal naq juntaqʹeet kʹanjel xbʹaanu.
3. Chijunil li poyanam chaabʹil tojbʹilaq re naq wanq rochbʹen li xjunkabʹal
saʹ xyaalal, kamaʹ naraj li xloqʹal xwankilal. Jual us wi naru xkʹubʹankil chic
bʹayaq ru.
4. Chijunil li poyanam naru naxyoobʹ xchʹuut ut naru naok saʹ chʹuut re xkolbʹal
rix li xkʹanjel.
Kaahibʹ xkaʹkʹaalil raqal (24)
Chijunil li poyanam naru nahilan, tirajsi ru naq maakʹaʹaq xkʹanjel, tzʹaqalaq
ru li xkutan ut tojbʹilaq naq tahilaanq.
Oobʹ xkaʹkʹaalil raqal (25)
1. Chijunil li poyanam kolbʹilaq li xyuʹam, joʹ ajwiʹ re li xjunkabʹal, re
naq kawaq ut sahaq saʹ xchʹool, waanq xwa rukʹaʹ, raqʹej, rochoch, ilbʹilaq
saʹ xyajel; kolbʹilaq rix wi taasachq xkʹanjel, wi tayajeerq, wi tixtochʹ ribʹ,
wi tajunataliiq, wi tatiixq, malaq kʹaʹaq chik re ru tixkʹul.
2. Li nabʹej ut li kokʹal aʹan jual ilbʹilaqebʹ chi us. Chijunil li kokʹal juntaqʹeet
rilbʹalebʹ us ta inkʹaʹ sumsukebʹ li xyuwaʹ.
Waqibʹ xkaʹkʹaalil raqal (26)
1. Chijunil li poyanam naru natzolok. Li tzolom tento naq wanq chi siibʹil
us ta kaʹaj wiʹ li xtikibʹankil. Li xtikibʹankil tento xbʹaanunkil. Li xkomon
chijunil teʹruuq teʹokeenq chirix.
2. Li xwaklesinkil ut li xtuqubʹankil ru li poyanam aʹan li xkʹanjel li tzolom,
joʹ ajwiʹ li xkawobʹresinkil li roxloqʹinkil li xloqʹal xwankilal li poyanam
ut li waank saʹ xyaalal; tixteenqʹa li kʹamok ibʹ saʹ usilal, li kuyuk maak
ut li rahok ibʹ saʹ xyaanqebʹ chijunil li tenamit, xchʹuutal tenamit ut li paabʹaal;
ut tixteenqʹa xwaklesinkil xnaʹlebʹ li xchʹuutal li kʹila tenamit saʹ ruchichʹochʹ
re li usilal tuqtuukilal.
3. Li naʹbʹej yuwaʹbʹej naru teʹxsikʹ ru li xtzolomebʹ li ral xkʹajol.
Wuqubʹ xkaʹkʹaalil raqal (27)
1. Chijunil li poyanam naru naoken saʹ li xbʹaanuhom li tenamit, tirajsi ru
rikʹin ut taokeenq chi tenqʹaank re xteenqʹankil ajwiʹ ribʹ rikʹin li xnaʹlebʹ
li tenamit.
2. Chijunil li poyanam naru taakoleʹq chiru chijunil li kʹaʹaq re ru xbʹaanuhom.
Waqxaqibʹxkaʹkʹaalil raqal (28)
Re chijunil li poyanam li usilal naq saʹ chijunil li ruchichʹochʹ chi paabʹaaq
ta li loqʹal wankilal xjultikaman arin.
Bʹeleebʹ xkaʹkʹaalil raqal (29)
1. Chijunil li poyanam wan xbʹaanuhom chiru li xtenamit, xbʹaan naq kaʹaj
wiʹ aran truuq tzʹaqal chi waklesinkil ribʹ.
2. Naq wanq saʹ li xloqʹal ut li xwankilal, chijunil li poyanam kaʹaj wiʹ li
chaqʹrabʹ naru taramoq re, re naq chi joʹkan roxloqʹinkil li xloqlʹal xwankil
li komon, ut chijoʹkan tuqtuuq ru twaanq li tenamit.
3. Li loqʹal wankilal, chaabʹilal usilal aʹin maajunsut truuq oksimmanq wi inkʹaʹ
junaj ru rikʹin li xnaʹlebʹ ut li xyehom li Xchʹuutal li Kʹila Tenamit saʹ ruchichʹchʹ.
Lajeebʹ xkaʹkʹaalil raqal (30)
Maani taruuq taasikʹoq saʹ li Jultikahom aʹin, kʹaʹru xbʹaanunkil re xjebʹal
ru li loqʹal wankilal, usilal chaabʹilal xaqabʹanbʹil saʹ li Jultikahom aʹin.
[index]